Geboortehormonen kunnen geweldig werk leveren: ze kunnen jou en je baby de weg wijzen naar een vlotte geboorte. Ze bereiden jullie voor op elke stap, van de arbeid tot aan borstvoeding en hechting. Maar opgelet: soms komen ze obstakels tegen waardoor ze minder goed hun werk doen.
Lees hier hoe je die uit de weg ruimt zodat je je eigen geboortehormonen hun wonderbaarlijke werk kunt laten doen. Voor jou en je baby!
Wat zijn geboortehormonen en wat doen ze?
Geboortehormonen zijn “chemische boodschappers” die gemaakt worden door je lichaam. Ook je baby maakt ze aan. Deze hormonen werken samen om belangrijke veranderingen in je lichaam in goede banen te leiden – veranderingen die de arbeid en geboorte voor jullie allebei vlot en veilig laten verlopen. Geboortehormonen helpen jou en je baby op allerlei manieren, zoals:
- Je lichaam voorbereiden op de bevalling
- Je weeën laten beginnen
- Je baby voorbereiden op arbeid en leven buiten je lichaam
- Je borsten vertellen om melk te maken en je baby voorbereiden om te gaan drinken aan de borst
En als jij en je nieuwe baby verliefd worden op elkaar, komt dat ook door geboortehormonen!
Geboortehormonen
Er zijn verschillende hormonen die jullie helpen bij de geboorte en daarna:
- Oxytocine veroorzaakt weeën en helpt om gevoelens van liefde, rust en verbinding met anderen te creëren.
- Bèta-endorfines helpen om stress te ontladen en om te gaan met de pijn van de geboorte.
- Catecholamines helpen jou en je baby alert te zijn en klaar te maken voor de geboorte. Ook helpen ze om het hart en de hersenen van je baby te beschermen tijdens de sterke weeën.
- Prolactine wordt het ‘moederhormoon’ genoemd. Het heeft verschillende functies, zoals je borsten helpen om melk te maken.
Welke obstakels kunnen de weg versperren voor geboortehormonen?
Stress kan de werking van geboortehormonen flink verstoren. Moeder Natuur is slim: zij wil dat jij en je baby veilig zijn wanneer de geboorte plaatsvindt. Daarom lukt bevallen het best op een rustige plaats, met voldoende privacy. Daar voel je je veilig en beschermd, en kun je dus het makkelijkst ontspannen.
Helaas kan de zorg die vrouwen tijdens de arbeid, bevalling en in de kraamtijd krijgen stressvol zijn. Zaken waar je normaal misschien minder oplet, kan je lichaam nu als bedreigend ervaren. Denk aan felle verlichting, (veel) geluid, medische attributen die in het zicht liggen of (herhaaldelijk) vaginaal onderzoek. Ook (wisselend) personeel dat voortdurend je kamer in en uit loopt kan ervoor zorgen dat je je opgejaagd voelt.
Maar als je lichaam de plaats waar je bent niet als veilig ervaart, kunnen geboortehormonen niet goed hun werk doen. De arbeid kan zelfs vertragen of stil vallen.
Binnen het eerste uur na de geboorte is het belangrijk dat de baby bij je blijft en dat er geen routinematige controles plaatsvinden waardoor dat eerste contact verstoord wordt . Voor jou en je baby kan dit heel spannend zijn: na al die maanden samen, word je opeens van elkaar gescheiden. De baby kan hierdoor stress ervaren, waardoor zijn lichaamstemperatuur en bloedsuiker dalen. Stress door zo’n snelle scheiding na de geboorte bemoeilijkt bovendien het starten van de borstvoeding. Vraag daarom of deze routinematige zorg later kan plaatsvinden, wanneer jullie een paar uur aan elkaar hebben kunnen wennen. Een andere optie is om die zorg bij jou aan het bed te laten doen, zodat de baby in jouw buurt blijft.
Hebben medische testen en andere behandelingen invloed op geboortehormonen?
Ja! Daarom is het belangrijk om onderscheid te maken tussen medische interventies bij serieuze problemen en interventies waar moeder en baby niet per se baat bij hebben. In het eerste geval is het belangrijk om te beseffen dat testen en behandelingen de beste manier kunnen zijn om jullie veilig en gezond te houden, ook al kan dit het werk van de geboortehormonen bemoeilijken.
Soms worden testen en behandelingen uitgevoerd omdat het gewoon protocol is . Dan wordt er bijvoorbeeld medicatie toegediend om de bevalling sneller te laten verlopen, terwijl moeder en baby gezond zijn en de arbeid veilig verloopt, op hun eigen tempo. Zulke medicatie kan de geboortehormonen tegenwerken en zelfs problemen veroorzaken die de arbeid en de geboorte moeilijker maken in plaats van makkelijker. Een voorbeeld hiervan is het prikken van een infuus in je arm ‘voor de zekerheid’. Zo’n relatief simpele behandeling kan tijdens een normaal verlopende arbeid al genoeg zijn om jouw vertrouwen en de processen in je lichaam te verstoren.
Stel daarom vragen voor je akkoord gaat met ingrepen, of vraag vooraf aan je partner om dat te doen als het nodig is. Wat is er aan de hand? Is het ernstig of noodzakelijk? Wat zijn de behandelopties? Voor welk probleem is deze behandeling een oplossing?
Wat kan ik doen om stress te vermijden als een medische interventie nodig is?
Wanneer zich een medisch probleem voordoet bij jou of je baby, VERTROUW dan je vroedvrouw of arts. In sommige gevallen is ingrijpen nodig om jouw veiligheid en die van je baby te garanderen – ook als dat de werking van je geboortehormonen verstoort.
Gelukkig kun je ook bij medisch ingrijpen dingen doen om toch zoveel mogelijk te profiteren van je geboortehormonen.
Als je bevalling wordt ingeleid, vraag dan of het veilig is om te wachten tot je baarmoederhals zacht (‘verstreken’) is en dus klaar voor bevalling. Als dit nog niet het geval is, heb je een flinke kans dat je inductie eindigt in een keizersnede.
Wanneer je een geplande keizersnede nodig hebt, vraag dan of het mogelijk is om daarmee te wachten tot de bevalling natuurlijk op gang komt. Wanneer de bevalling natuurlijk begint komen de geboortehormonen vrij; zo kunnen jij en je baby daar toch van profiteren.
Vraag in alle gevallen of ze je baby zo snel mogelijk huid-op-huid op je borst willen leggen (dus ook na een keizersnede!) en of je baby tijdens de rest van je verblijf in het ziekenhuis altijd in jouw buurt kan blijven.
Als je baby naar een andere afdeling moet voor speciale zorg, probeer je baby daar dan zoveel mogelijk aan te raken, vast te houden, de borst te geven en tegen hem of haar te praten. Vraag of ‘kangoeroezorg’ mogelijk is, waarbij je je baby bloot op je huid hebt.
Denk na een medische interventie ook aan jezelf en je eigen lichaam! Wees geduldig in de dagen na de geboorte. Je lichaam heeft veel werk verzet om een baby te krijgen en heeft tijd nodig om te herstellen. Neem zoveel mogelijk rust. Concentreer je tijdens de eerste dagen op het leren kennen van je baby en het aanpassen aan alle veranderingen. Dat is al heel veel, dus zorg verder vooral voor rust, rust en rust.
Waarom proberen niet ALLE geboortezorgers geboortehormonen te ondersteunen?
Onderzoekers ontdekken voortdurend nieuwe feiten over de werking van geboortehormonen. Er gaat echter veel tijd overheen voor zulke nieuwe kennis ziekenhuizen en zorgverleners bereikt en hun werkwijze verandert.
Op dit moment heeft nog lang niet al het personeel in de geboortezorg geleerd hoe belangrijk geboortehormonen zijn en hoe die het best gestimuleerd worden. Protocollen beperken ook de vrijheid van de vroedvrouwen en artsen om individuele vrouwvriendelijke zorg te kunnen bieden.
Ziekenhuizen en zorgverleners willen uiteraard de best mogelijke zorg verlenen, maar de verandering en verbetering van die zorg gaat traag. Dat zorgt er helaas voor dat sommige vrouwen niet de zorg krijgen die de natuurlijk processen ondersteunt bij een gezonde arbeid, bevalling en verbinding.
Wat kan ik zelf doen om geboortehormonen te stimuleren?
Geef je lichaam al voor de bevalling tijd, aandacht en rust. Op die manier begin je met voldoende energie aan de bevalling en optimaliseer je de omstandigheden voor een veilige, gezonde vaginale bevalling.
Heb ook in de dagen na de geboorte geduld met jezelf en je lichaam. Je lichaam heeft veel werk verzet om een baby te krijgen en heeft tijd nodig om te herstellen. Neem daarom zoveel mogelijk rust. Concentreer je tijdens de eerste dagen op het leren kennen van je baby en het aanpassen aan alle veranderingen. Dat is al heel veel, dus zorg verder vooral voor rust, rust en rust.
Het is heel normaal dat jij en je baby tijd nodig hebben om te wennen aan het geven van borstvoeding, óók als je het al eerder hebt gedaan. Borstvoeding is altijd nieuw voor je baby. Wees dus geduldig als je kleintje de slag niet meteen te pakken heeft. Stress of ergernis helpt je melkproductie niet vooruit. Let wel op alarmsignalen: bel je vroedvrouw of een lactatiekundige bij twijfels, pijn of koorts. Denk niet ‘dat gaat vanzelf over’. Vroegtijdige hulp kan voorkomen dat kleine problemen tot grote problemen leiden!
Hoe kies ik zorgverleners die mijn geboortehormonen ondersteunen
Lees de geboorteverhalen op birthmatters.be. Deze verhalen tonen hoe de juiste zorg de geboortehormonen kan helpen om hun werk te doen. Ze geven je bovendien een idee van waarnaar jij op zoek bent en wat jij zou willen.
Praat ook zeker met andere vrouwen over hun ervaringen met de ziekenhuizen, geboortecentra en vroedvrouwenpraktijk bij u in de buurt. Zij hebben het allemaal al eens meegemaakt!
Daarnaast zijn er heel wat vragen die je aan je vroedvrouw of arts kunt stellen om ervoor te zorgen dat jij straks de zorg krijgt die je wilt en wenst. We zetten er hier heel wat voor je op een rij.
Vragen om aan je vroedvrouw en arts en te stellen:
- Hoe ondersteunen jullie de natuurlijke geboortehormonen die mijn baby en mij helpen bij bevalling, geboorte, borstvoeding en hechting?
- Wat doen jullie om te vermijden dat de geboortehormonen verstoord worden?
- Welke medische behandelingen of monitoring gebruiken jullie tijdens de bevalling en bevalling? (Als een arts of verloskundige medische behandelingen standaard uitvoert of aanbeveelt kun je je afvragen of je met deze zorgverlener in zee wilt).
- In welke gevallen zouden jullie een inleiding van de geboorte aanbevelen en waarom?
- Wanneer raden jullie een keizersnede aan en waarom?
Houd in gedachten dat vroedvrouwen over het algemeen meer opleiding hebben gehad over en ervaring hebben met het werken met geboortehormonen dan artsen, al geldt dat uiteraard niet voor alle artsen.
Heb je de arts of vroedvrouw gevonden die bij jou past? Heel goed! Maar hou er rekening mee dat je geen 100 procent controle hebt over welke arts of vroedvrouw er aanwezig zal zijn bij je bevalling. Het is verstandig om vooraf te informeren met welke collega’s de door jouw gekozen zorgverlener samenwerkt. Zo heb je meer kans dat je iemand bij je bevalling hebt die volgens dezelfde filosofie en inzichten te werk gaat. Het is zeker geen gek idee om vooraf ook even met deze mensen kennis te maken.
Tips bij het kiezen van een geboortelocatie
Zoek een plaats waar:
… protocollen niet standaard voorschrijven dat vrouwen een infuus geprikt krijgen.
… je kunt bewegen tijdens de arbeid en persfase en er hulpmiddelen zijn om verschillende houdingen uit te proberen (denk aan: baarkruk, een touw of doek aan het plafond om te hangen, een bad).
…je baby zo snel mogelijk huid op huid op je borst wordt gelegd na de geboorte én jullie bij elkaar mogen blijven.
…je meteen na de geboorte hulp krijgt om je baby de borst te laten vinden.
Natuurlijk kun je ook aan de door jou gekozen vroedvrouw(team) advies vragen om de juiste plaats voor jou te vinden om te bevallen. Zij werken vaak samen met een of meerdere ziekenhuizen die open staan voor een samenwerking. Bovendien kun je met de vroedvrouw overwegen of je thuis zou willen bevallen. Veel vrouwen die thuis willen bevallen kiezen hiervoor vanwege de rust en kalmte die zij ervaren in hun eigen vertrouwde omgeving, waardoor hun geboortehormonen gemakkelijker hun werk kunnen doen.
Ook op de website van het ziekenhuis, geboortecentrum of vroedvrouwenpraktijk vind je meestal meer informatie over hun benadering van zorg tijdens bevalling en geboorte. Zij organiseren in de meeste gevallen ook regelmatig rondleidingen.
Vragen om te stellen tijdens een consultatie in of een rondleiding in het ziekenhuis:
- Hoeveel procent van de vrouwen krijgt hier een infuus geprikt? Wat is het percentage epidurale verdovingen?
- Kan ik tijdens de bevalling vrij bewegen of zit ik standaard gekoppeld aan een monitoringmachine? Is dat verplicht?
- Welke hulpmiddelen hebben jullie tijdens de arbeid en de geboorte beschikbaar? Denk aan een bad, een zitbal, rebozzo, baarstoeltje…
- Blijft mijn baby ongestoord huid op huid na de geboorte? Kunnen we minstens een uur huid-op-huid contact hebben of tot na de eerste borstvoeding?
- Hoe zit dat bij een keizersnede? Welk percentage van de vrouwen die bij jullie bevalt ondergaat (ongepland) een keizersnede? Kan de baby dan ook huid-op-huid bij mij blijven waar ik ook ben?
- Wat doen jullie om te helpen met de start van de borstvoeding?
Nog meer tips:
– Volg een geboortecursus om te leren hoe je – ook zonder medicatie – kunt omgaan met pijn, inspanning en emoties tijdens de arbeid en geboorte. Geboortelessen zijn er in vele maten en vormen, zoek erin wat best bij je past zoals groepslessen, individuele sessies met haptonomie, hypnobirthing, yoga…..
– Overweeg een doula. Een doula is een vrouw met een speciale opleiding die vrouwen ondersteunt tijdens de bevalling en voor hun belangen en wensen opkomt. Ze kan helpen om je zelfverzekerder, comfortabeler en meer ontspannen te voelen.
– Als jij en je baby gezond zijn, wacht dan tot de bevalling vanzelf begint. Houd tijdens het eerste deel van de bevalling contact met je vroedvrouw over thuisblijven totdat je weeën sterk en regelmatig zijn. Als je minder tijd in het ziekenhuis doorbrengt, kan dit de kans op onnodige toediening van medicatie en medische procedures verkleinen.
– Maak van je kamer in het ziekenhuis of geboortecentrum zoveel mogelijk je eigen plek. Draag je eigen kleding of pyjama, neem je eigen kussen mee. Maak een playlist met je favoriete muziek om te luisteren (vergeet geen hoofdtelefoon!) Demp de verlichting, houd de deur gesloten. Hang een bordje op de deur dat mensen vraagt zachtjes te kloppen voordat ze binnenkomen.
– Als een vroedvrouw of zorgverlener tests of behandelingen voorstelt, of je bewegingsvrijheid of eten en drinken tijdens de bevalling beperkt, vraag dan: Waarom? Wat zijn de voor- en nadelen hiervan? Zijn er nog andere dingen die je kunt proberen? Zo ja, wat zijn de voor- en nadelen van die opties? Wat zijn de voor- en nadelen van kijken en wachten om te zien wat er gebeurt? Vergeet nooit dat je het recht hebt op duidelijke informatie over de opties die er zijn. Jij hebt een stem in wat er met jou en je baby gebeurt.