Bevallen doe je in het ziekenhuis met een gynaecoloog. Toch? Het kan, maar er is veel meer mogelijk! Wat dacht je van een bevalling in een geboortehuis met je eigen vroedvrouw? En wist je bijvoorbeeld dat je ook met je eigen vroedvrouw kan bevallen in het ziekenhuis? Vroedvrouwen Sarah Maes en Laure Depuydt vertellen wat er mogelijk is.
Picture by Marijke Thoen
Wie voor een zelfstandig vroedvrouw kiest zal wel thuis willen bevallen. Het is een aanname van veel vrouwen, maar hij klopt niet. Zeker, zelfstandig vroedvrouwen zullen je graag thuis begeleiden bij arbeid en bevalling, als dat bij jou past én je zwangerschap zonder complicaties verliep. Ze kunnen echter veel meer voor je betekenen, ook als je in het ziekenhuis wilt bevallen. Of in een geboortehuis. Of nog twijfelt. Hoe gaat dat in zijn werk?
“Met de vrouwen die wij begeleiden in onze praktijk bespreken we al vroeg in de zwangerschap wat hun wensen zijn en wat er mogelijk”, zegt vroedvrouw Sarah Maes van vroedvrouwenpraktijk Amala in Brussel. “Koppels die bij ons komen zijn op zoek naar persoonlijke zorg en één op één begeleiding. Ze willen zich informeren en zelf keuzes maken.”
Die keuzes zijn er volop wanneer je begeleid wordt door een zelfstandig vroedvrouw. Natuurlijk kan je thuis bevallen. “Dat is altijd heel bijzonder”, zegt Sarah. Maar ze weet dat lang niet alle koppels in België zich daar comfortabel bij voelen. Ook die vrouwen kunnen profiteren van de begeleiding van een zelfstandig vroedvrouw, want op heel wat plaatsen in België kan de eigen vroedvrouw ook in het ziekenhuis of een geboortehuis de bevalling begeleiden, vertelt Sarah. “Zodra de arbeid is begonnen komen wij naar de woning van het koppel of we treffen elkaar in het ziekenhuis. Daar begeleiden we hen tot het kindje is geboren, samen met een vroedvrouw van het verloskwartier. Alleen als er zich een probleem voordoet, roepen we de hulp van een gynaecoloog in.”
Gepersonaliseerde zorg
Wat het voordeel van een eigen vroedvrouw is? Gegarandeerde één op één zorg tijdens de zwangerschap én de bevalling, zegt Sarah. “Een zelfstandig vroedvrouw is er voor jou.” Zij moet niet nog drie andere vrouwen in arbeid in de gaten houden zoals op een gewoon verloskwartier voorkomt. Sarah spreekt uit ervaring: “Ik werkte een periode halftijds in het ziekenhuis en halftijds als zelfstandig vroedvrouw en ik merkte dat mijn gedrag op het verloskwartier veranderde. Ik wilde vrouwen die niet voor een epidurale kozen die één-op-één-zorg geven, maar dan had ik wel de hulp nodig van een collega om de andere vrouwen op te volgen, en dat was niet altijd mogelijk. Een vrouw die het op eigen kracht wil doen heeft vaak iets meer ruimte en vertrouwen nodig, en dat moet je kunnen geven als zorgverlener. Vaak is die tijd en onverdeelde aandacht er niet in het ziekenhuis. Op het verloskwartier is er bovendien minder kennis op dat vlak en heeft men de neiging al te snel in te grijpen in het proces, terwijl het vrouwenlichaam gemaakt is om te bevallen.”
Picture by Marijke Thoen
Vrouwen de tijd geven zodat de fysiologie zijn werk kan doen, dát is wat vroedvrouwen doen, knikt Laure Depuydt. Ze is vroedvrouw in de Cocon, het eerste en enige geboortehuis in België dat zich binnen de muren van een ziekenhuis bevindt, namelijk die van het Erasmusziekenhuis in Brussel.
“De Cocon is de gulden middenweg tussen thuis en het ziekenhuis”, zegt ze. “Wij zitten niet op het verloskwartier. We zijn echt een aparte afdeling met twee geboortekamers. Denk aan luxe hotelkamers met een tweepersoonsbed, een bad, zoutlampjes en waar geen medische apparatuur zichtbaar is – al is die er natuurlijk wel, verstopt”, lacht ze. “Een plek waar je met alle comfort kunt bevallen met ondersteuning van een vroedvrouw die niet van je zijde wijkt. Maar mochten er zich complicaties voordoen, dan zijn we met de lift zo bij onze collega’s en gynaecologen van het verloskwartier. Voor veel koppels is dat een geruststellende gedachte.”
Ontmoetingsplaats
Ook de Cocon biedt zwangeren begeleiding vanaf het moment dat zij een positieve zwangerschapstest in handen hebben. Koppels komen er maandelijks op consultatie voor informatie, het meten van de bloeddruk en de groei van de baby, het beluisteren van de harttonen van de baby en voor eventuele bloedafnames voor bijvoorbeeld de NIP-test. Echografieën worden gemaakt door een gynaecoloog die onder hetzelfde dak werkt.
In de Cocon komen veel koppels waarbij de partners tegengestelde wensen hebben, zegt Laure. De vrouw wil bijvoorbeeld graag thuis bevallen, de partner juist niet. Het publiek bestaat vooralsnog veelal uit hoogopgeleide koppels en artiesten, ziet ze. Al kiezen ook opvallend veel vrouwen van Marokkaanse origine voor het geboortehuis. “Zij willen de garantie dat ze onder vrouwen bevallen en daarnaast zit de waarde van zorgzame omkadering rond de geboorte echt in hun cultuur.”
De Cocon is een echte ‘hub’, zegt Laure. “Het is een plek waar je gelijkgestemden leert kennen die in dezelfde periode van hun leven zitten en gelijksoortige ontwikkelingen doormaken.”
Fysieke en mentale begeleiding
Zowel Laure als Sarah begeleiden ook heel wat koppels die een traumatische eerste bevalling achter de rug hebben. Er werd bijvoorbeeld weinig met hen gecommuniceerd over de voor- en nadelen van interventies, of er werd zonder overleg een knip gezet. Anderen vonden het heel druk op het verloskwartier. “De meeste koppels bleken totaal niet voorbereid op die eerste bevalling”, zegt Sarah. “Hun wereld gaat open eens ze bij ons aankloppen, hun ervaring en beleving is die tweede keer zo anders.”
Die persoonlijke begeleiding geldt niet alleen tijdens de bevalling, die is er gedurende de hele zwangerschap. Laure: “Als vroedvrouwen letten we niet alleen op de medische kant, we nemen tijdens consultaties echt de tijd om het koppel te leren kennen. Er is daarbij veel ruimte voor de psychologische kant: wat betekent de uitbreiding van de familie voor het gezin? Hoe ga je om met eventuele broertjes en zusjes? Maar ook: hoe ga je om met pijn tijdens de bevalling? Wat zijn de voor- en nadelen van een epidurale verdoving? Welke posities en houdingen kunnen je helpen om je kindje geboren te laten worden? En we spreken bijvoorbeeld ook over werk en seks tijdens de zwangerschap. In onze zorg staat de zwangere vrouw centraal.”
Voorbereiding op de bevalling én de kraamtijd
Sarah knikt. “Wij nemen de tijd om uit te leggen wat er in je lichaam gebeurt. Tijdens de zwangerschap en bij de bevalling, maar ook daarna.” Mensen zijn vaak zo gefocust op de geboorte dat de periode daarna dikwijls wordt vergeten. Wie in de Cocon bevalt of met een vroedvrouw in het ziekenhuis kan daarna op de gewone materniteit haar eerste kraamdagen doorbrengen. Een andere mogelijkheid is om die kraamdagen thuis door te brengen. Mama en baby worden dan dagelijks opgevolgd door een vroedvrouw. “Wij proberen ouders vooraf realistische verwachtingen te geven, want je leven verandert echt met een baby’tje erbij. Ja, er gaat een roze wolk zijn, maar er zullen ook moeilijke momenten zijn, met slaaptekort, lichamelijke ongemakken.”
Weten wat er op je af komt als aankomend ouders is cruciaal, meent Laure. “Als je weet wat er tijdens de bevalling gebeurt en hoe je jezelf comfortabel kunt maken, zul je veel minder stress ervaren.” Dat beaamt Sarah: “Als je weet wat er met je lijf gebeurt en waarom je voelt wat je voelt word je er niet door overvallen tijdens de bevalling en kun je jezelf leren ermee om te gaan.”
Natuurlijk kan het gebeuren dat er tijdens de zwangerschap complicaties optreden waardoor het nodig is een gynaecoloog te raadplegen. Wanneer een vrouw zwangerschapsdiabetes blijkt te hebben, een baby bovengemiddeld groot lijkt of in stuit ligt bijvoorbeeld, worden vrouwen doorverwezen naar een gynaecoloog. “Bij Amala werken we goed samen met verschillende gynaecologen van verschillende ziekenhuizen”, vertelt Sarah.
Ondersteuning bij risicozwangerschap
Want zelfstandig vroedvrouwen begeleiden in principe alleen gezonde zwangerschappen. Maar zwangere vrouwen met een verhoogd risico op complicaties kunnen we in sommige gevallen ook gezamenlijk opvolgen met een gynaecoloog, zegt Sarah.
Denk aan een zwangere die overtijd raakt en wordt ingeleid, of een tweelingzwangerschap. In overleg kan je eigen vroedvrouw dan bij de bevalling zijn. “Ik ben er dan om te ondersteunen en probeer zoveel mogelijk de rustige sfeer van thuis of het geboortehuis mee te nemen, de gynaecoloog is erbij en heeft de medische eindverantwoordelijkheid.”
Die rustige sfeer is heel belangrijk tijdens de bevalling, beaamt Laure. “Je hormonen werken minder goed als je gespannen bent, als je wordt afgeleid door een piepende monitor of mensen die in en uit lopen.”
Picture by Marijke Thoen
Bevallen met complicaties
Ook wanneer er tijdens een bevalling complicaties optreden wijkt een zelfstandig vroedvrouw niet van de zijde van haar koppels, zegt Sarah. “Ik blijf hun cocon bewaken en zorgen voor de best mogelijke geboorte in die omstandigheden. Een goede bevallingservaring is zo belangrijk.”
In zo’n geval neemt de gynaecoloog van dienst de verantwoordelijkheid voor de bevalling over en is het een ziekenhuis-vroedvrouw die bijvoorbeeld een infuus zet of de vliezen breekt. Wat is dan nog de meerwaarde van een zelfstandig vroedvrouw in de verloskamer? Sarah: “Wij zijn een vertrouwd gezicht. We kennen jou en je partner, en weten wat jullie belangrijk vinden. Wij kunnen jullie belangen zo goed mogelijk behartigen. Stel dat een assistent de beensteunen pakt, dan vragen wij: wilde jij niet op je zij bevallen? Of wanneer een medische ingreep nodig is – een knip, een ventouse (zuignap) – dan lichten wij toe wat er gebeurt en vragen: ben je akkoord? Die uitleg en dat instemmen zorgt voor een betere ervaring bij de ouders. Het komt echt maar heel zelden voor dat er geen tijd is om een medische interventie uit te leggen.”
Picture by Marijke Thoen
Sarah herinnert zich een vrouw die vanwege hartproblemen vroegtijdig moest worden ingeleid. Ze moest om medische redenen een epidurale verdoving, maar die bleek niet goed te werken. Sarah week niet van haar zijde en kon haar helpen met de onverwachte pijn om te gaan. Ook na de geboorte bleek haar aanwezigheid een cadeau: “Omdat de baby prematuur was, zou die na die geboorte niet huid-op-huid mogen liggen, had de moeder vooraf te horen gekregen. Maar toen de baby eenmaal gezond geboren was, mocht dat van de kinderarts toch omdat die wist dat ik hen permanent in de gaten hield. Dan helpt het natuurlijk als je als vroedvrouwenpraktijk goede afspraken hebt met het ziekenhuis en dat het personeel ons kent.”
Een stapje meer
Laure knikt: “Dat is waar wij ons als vroedvrouwen in onderscheiden: tijd en aandacht. Onze drempel is bovendien veel lager dan die van een gynaecoloog. Mensen kunnen ons altijd – ook ’s nachts, in het weekend en op feestdagen – bellen met vragen. We go the extra mile.”
Rest de vraag: kost dat niet veel? Betaal je uiteindelijk twee facturen wanneer je met een vroedvrouw in het ziekenhuis bevalt? “Het ligt aan de hospitalisatieverzekering die je al dan niet hebt”, zegt Sarah. “Wij bespreken dat natuurlijk bij het eerste consult en bij financiële zorgen zijn er mogelijkheden, want wij willen dat iedereen deze zorg kan krijgen. Maar vergis je niet: een ‘gewone’ bevalling in het ziekenhuis kan ook zeer duur uitvallen. Ik ken een vroedvrouw die zegt: je kunt van je kraamgeld een dure buggy kopen óf persoonlijke begeleiding voor, tijdens en na de geboorte van je kind.”
Biografie
Sarah Maes is vroedvrouw bij vroedvrouwenpraktijk Amala (eerbare moeder, in het Tibetaans). Ze volgt zwangerschappen op en begeleidt bevallingen aan huis, in geboortehuis de Cocon, in het Brusselse Erasmusziekenhuis en in het Sint-Elisabeth ziekenhuis in Ukkel (Europaziekenhuizen).
Laure Depuydt werkt sinds 2016 als vroedvrouw in geboortehuis de Cocon, dat onderdeel is van het Brusselse Erasmusziekenhuis. Eerder werkte ze enkele jaren als vroedvrouw in Engeland en bij vroedvrouwenpraktijk Zwanger in Brussel.